Verborgen in het hart van Utrecht

Wat wil jij met je medestudenten delen? Een interessante website, een monument, een tentoonstelling of iets anders? Schrijf een bericht voor op de Honoursblog en stuur dit naar h.f.roodbeen@uu.nl.

In het hart van Utrecht, vlak bij het Janskerkhof, wacht een verrassing voor de nietsvermoedende voorbijganger. Ingeklemd tussen de huizen van de Minrebroederstraat staat het portaal van de Willibrordkerk. Het donkere portiek en het meestal afgesloten hek doen niets vermoeden, maar als je op vrijdag (14:00-17:00) of op zaterdag (11:00-17:00) komt, valt er wat te ontdekken. Binnen wacht namelijk een neogotische kerk in vol ornaat. Veelkleurig beschilderde wanden, uitbundig houtsnijwerk en ook het goud ontbreekt niet. Het aanbrengen van deze versieringen heeft bij de bouw dan ook de nodige tijd gekost. In 1875 werd de eerste steen voor de Willibrordkerk gelegd en in 1877 werd het godshuis ingewijd. Het werk aan de decoratie duurde echter nog tot 1891. Bekijk hier afbeeldingen van het kerkinterieur.

De architect van de kerk was Alfred Tepe. Hij was lid van het Utrechtse Sint Bernulphusgilde. Deze vereniging wilde de kerkelijke kunst laten herleven. In dit streven stond de 19^e-eeuwse variant van de gotiek – de neogotiek – centraal. Het teruggrijpen op de middeleeuwen (of op hoe 19^e-eeuwers dachten dat de middeleeuwen er uitzagen) was een manier om de tijd waarin alles nog goed zou zijn gegaan met het katholicisme op te roepen. De hoop was dat de glorie van het verleden zou inspireren tot nieuw elan in het heden.

Het interieur van de kerk is, zoals al vermeld, uitzonderlijk vanwege de uitbundige versiering. Verschillende mensen waren betrokken bij de decoratie en inrichting van de kerk. Zo werd bijvoorbeeld het meubilair ontworpen en gemaakt door Friedrich Wilhelm Mengelberg (1837-1919) en zijn werkplaats. Mengelberg kwam net als twee van de andere kerkbouwers uit Duitsland. Daar had hij ervaring op gedaan bij het werk aan de Keulse Dom. De bouw van deze gigant was weliswaar in de 13^e eeuw begonnen, maar werd pas eind 19^e eeuw (inmiddels in neogotische stijl) voltooid.

Naast de Duitse connectie verbond ook de muziek Friedrich Wilhelm Mengelberg met een van de andere betrokkenen bij de kerkbouw. De Utrechtse orgelbouwer Michaël Maarschalkerweerd (1838-1915) tekende namelijk voor het orgel. Maarschalkerweerd was een befaamd orgelbouwer (zijn atelier bevond zich aan wat nu de binnenplaats van het Catharijneconvent is). In 1890 werd hij ook gevraagd om een orgel voor het net ingewijde Concertgebouw te bouwen. In datzelfde gebouw (en met gebruik van datzelfde orgel) leidde Willem Mengelberg, de zoon van Friedrich Wilhelm, vanaf 1895 het Concertgebouworkest.

Een bezoek aan de Willibrordkerk is zeker aan te raden. Op vrijdag (14:00-17:00) en op zaterdag (11:00-17:00) is de kerk geopend voor publiek. Stel dan vooral ook vragen aan de gidsen in de kerk. Zij vertellen je over de geschiedenis van de kerk en over de symboliek in de inrichting en de decoratie. Als vrijdag en zaterdag nooit uitkomen, kan je tijdens ‘Kerken Kijken Utrecht’ van eind juni tot half september ook op dinsdag t/m donderdag (11:00-17:00) naar binnen.

De toegang is vrij, een donatie in de collectebus wordt gewaardeerd.