Berlijnreis 2021: een avontuur vol tijdlagen

Geschreven door de Berlijncommissie van GKG

In twee shifts vertrokken wij op 5 november naar Berlijn. Na de reis van het station naar het hotel (Meininger Tiergarten), zijn we aangevangen met een wandeling door West Berlijn waarin de highlights van de stad zijn bezocht. Tegen het einde van deze wandeltocht sloot de tweede shift aan en konden zo de laatste voorbereide presentaties meekrijgen.

Het letterlijke hoogtepunt was de rondleiding bij het Berliner Stadtschloss, wat met behulp van Frans Willem is georganiseerd. Alleen al de locatie sprak tot de verbeelding. Tegenover het Stadtschloss stond het monument ter ere van 40 jaar DDR en de locatie was voorheen bezet door het Palast der Republik, hét centrum waar Oost-Berlijners samenkwamen. Er werd bij het Stadtschloss specifiek ingegaan op de verschillende architectonische tijdlagen die terug te zien waren in het eclectisch geheel van het slot. In het herbouwen van het Stadtschloss was besloten het moderne met het traditionele te vermengen; één van de vier zijden van het gebouw bestaat uit strak, grijs beton, en ook binnenin is de indeling ingrijpend veranderd ten opzichte van de keizerlijke tijd. Ook kregen wij een tour over het dak, waarbij de tijdlagen van de stad te zien waren.

Hierna is het programma in groepen verdeeld, waarbij de helft naar het Pergamon ging, om zowel de architectuur te bekijken, als de geschiedenis van de Duitse archeologie en het vraagstuk of hier sprake was van roofkunst. De andere helft is naar het Hohenschönhausen gegaan, een oude Duitse ‘beklemmende’ Stasigevangenis. Hierbij is verteld hoe de ontwikkeling door de tijd is gegaan in dit Oost-Duitse systeem.

Op de laatste dag zijn wij naar het Invalidenfriedhof gegaan, waar wij over de verschillende functies van het kerkhof door de jaren een hebben gehoord, en verschillende bekende Duitse graven hebben bekeken. Bij het Invalidenfriedhof concentreert de turbulente recente geschiedenis van Duitsland zich op indrukwekkende wijze: het ligt op de grens tussen Oost- en West-Berlijn, er staat een DDR-wachttoren, nazi-vliegeniers zijn ter suggestie van grootsheid begraven naast de helden van de luchtmacht van de Eerste Wereldoorlog, en de moderne Duitsers gebruiken het als recreatief hardlooppark. In één oogopslag waanden wij ons in verschillende Duitse era’s. Volgens Frans Willem belichaamde het romantiek. Hierna is een deel van de mensen naar Bendlerblock gegaan, waar we gehoord hebben over het verzet van Von Stauffenberg. Een ander deel van de groep ging naar Topographie des Terrors, waar over het bewind van de SS is verteld. Een ander deel is naar het Neues Museum gegaan, waar verschillende voorwerpen uit verschillende tijdlagen waren, van Egyptische oorbellen tot aan oorlogshelmen uit de jaren ’40.

De terugreis zorgde ervoor dat men hevig ontregeld raakte. De trein vanuit Duisburg richting Utrecht was namelijk komen te vervallen, en de volgende zou pas ’s ochtends weer gaan. Gelukkig konden we op de Deutsche Bahn rekenen: de trein van 19:00 uur was dusdanig vertraagd, dat we deze om 21:30 uur toch nog makkelijk konden halen.

We hebben een leuke en leerzame reis gehad.

Met vriendelijke groet,

De Berlijn Commissie

Het Stadtschloss te Berlijn